Onderzoek naar lezen, leesbevordering en literatuureducatie

BRUGGEN SLAAN TUSSEN KINDEREN − Het besef dat goed leren lezen en boeken en verhalen de basis vormen voor een betere toekomst en meer wederzijds begrip, groeit wereldwijd. Binnen Europa, maar ook daarbuiten slaan leesbevorderende organisaties, schrijvers, illustratoren, literatuurwetenschappers, uitgevers, bibliothecarissen en leraren daarom steeds vaker de handen ineen.

Nederlandse 15-jarigen scoren slecht -en steeds slechter- op leesvaardigheid, zo bleek eind 2019 uit het internationaal vergelijkende onderzoek PISA. Nu laat een verdiepende analyse zien dat de kansenongelijkheid in het voortgezet onderwijs is toegenomen.

Rondetafel gesprek Tweede Kamer naar aanleiding dalende leesvaardigheid

STADSDICHTER VAN AMSTERDAM − Als veertienjarige verhuisde Gershwin Bonevacia (1992) vanuit Rotterdam-Zuid naar Amsterdam, omdat zijn moeder weer terugkeerde naar Curaçao. Hij ging er nooit meer weg. Nu bezingt hij de hoofdstad als stadsdichter met zijn bezwerende poëzie.

NET ECHT, MONSTERS EN MISVERSTANDEN
– In een prentenboek kan alles. Er woont een pluizig beest onder je bed, een hert krijgt handen, je wordt belaagd door de monsterpolitie of een telboek blijkt een spannende thriller. Talentvolle schrijvers en illustratoren die de verbeelding aanspreken, maken van voorlezen een onvergetelijk avontuur.

HET BELANG VAN DE ANDER 

Mia Stokmans is universitair hoofddocent aan het Departement Culturele Studies van de Universiteit van Tilburg. Haar jarenlange onderzoek naar leesattitude heeft geleid tot de Stichting Lezen-publicatie Lezen doe je samen, over het belang van de ander als rolmodel voor de vrijetijdslezer.

De scholen zijn weer begonnen. Misschien wat onwennig, maar toch, heel fijn voor leerlingen en leerkrachten. We informeren u graag over bestaande en nieuwe activiteiten waarmee u de leesbevordering (weer) op kunt pakken. Van de reguliere grote vakantie is bekend dat die tot een terugval in leesvaardigheid kan leiden.

Met de campagne Lees voort! roept de Leescoalitie alle grootouders van Nederland op om hun liefde voor lezen door te geven. Door de coronamaatregelen kunnen grootouders nu helaas niet bij hun kleinkinderen op bezoek komen of andersom. De ambassadeurs van de campagne delen daarom tips om van voorlezen op afstand een feestje te maken.

De leesbevordering in de kinderopvang en klassen lag door de coronacrisis tijdelijk stil. Er zijn in die periode veel bestaande en nieuwe online-initiatieven naar voren geschoven om met lezen, schrijven en boeken aan de slag te gaan. Ook nu de kinderen gelukkig weer naar school gaan, is het handig om te weten welke online-initiatieven er zijn.

Ook dit jaar biedt Stichting Lezen met steun van Stichting de Versterking het project Vakantielezen aan. Er kunnen maar liefst 7.500 kinderen deelnemen aan het project, uit groep 3 en 4 in krimp- en anticipeerregio’s. De POI ontvangt de gevulde Vakantieleestasjes, benadert zelf de bibliotheken en verdeelt de tasjes onder bibliotheken in de regio.

De landelijke finales van de Nationale Voorleeswedstrijd, de Pabo Voorleeswedstrijd en Read2Me! zijn afgelast. Hiermee volgen we de maatregelen van de overheid om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

Op basis van de richtlijnen van de overheid tegen de verspreiding van het coronavirus werken de medewerkers van Stichting Lezen thuis. We zijn bereikbaar via info@lezen.nl. Of mail een van onze medewerkers rechtstreeks.

Vandaag begint De Boekenweek. Lezen interviewde Özcan Akyol naar aanleiding van zijn Boekenweekessay.

WELKOM IN DE BOEKENWERELD −Schrijver en columnist Özcan Akyol (1984), ook wel bekend als Eus, schreef dit jaar het Boekenweekessay en vindt dat de wereld van de literatuur moet worden opgeschud: ‘Álle lezers moeten zich welkom voelen in de boekenwereld.’

De kinderen van openbare basisschool De Optimist in Heerenveen werden tijdens de feestelijke start van de Nationale Voorleesdagen niet alleen voorgelezen, de kinderen kregen ook een cadeautje: De Voorleestas.

Samenwerken aan betere basisvaardigheden voor jong en oud
Op donderdag 13 februari 2020 vindt in het Beatrixtheater in Utrecht het Tel mee met Taal congres plaats.

BIJZONDER VOORBEELD – Veel grootouders zijn belangrijk in de levens van hun kleinkinderen. Omdat ze tot een generatie behoren die nog veel boeken leest, leent en koopt, kunnen ze helpen de leescultuur in stand te houden.

De leesvaardigheid én het leesplezier van 15-jarigen zijn de afgelopen jaren gedaald, zo blijkt uit het zojuist verschenen toonaangevende onderwijsonderzoek PISA. Nederlandse leerlingen behoren tot de minst gemotiveerde lezers wereldwijd, en scoren niet langer boven het internationale gemiddelde op leesvaardigheid. Deze gegevens passen in een brede maatschappelijke trend van ontlezing.

Het was een lang gekoesterde wens: een eigen boek voor de lerarenopleiding Nederlands. Eind september ging die wens in vervulling met de presentatie van Jeugdliteratuur en didactiek. Handboek voor vo en mbo in de bibliotheek van het Letterenfonds. ‘Het was heel hard nodig dat dit boek er kwam,’ vindt eindredacteur Iris Kamp.

Op 25 en 26 oktober staat Stichting Lezen op het DRONGO talenfestival in Nijmegen. In de stand laten we zien wat taal en lezen met elkaar te maken hebben. En tijdens onze deelsessies vertellen we over het belang van lezen en voorlezen. Zo verklapt kinderboekenambassadeur Manon Sikkel hoe je zelfs de moeilijkste lezers aan het lezen krijgt.

Begin oktober start het grootste kinderboekenfeest van het jaar weer: de Kinderboekenweek. Op Leesplan.nl staan lessuggesties bij boeken die bekroond zijn met een Zilveren Griffel of Vlag & Wimpel en bij voorleesboeken met het Kinderboekenweekthema. Voor het voortgezet onderwijs hebben we lessuggesties laten maken bij de vijf genomineerde boeken van de Thea Beckmanprijs.

GRAPPIG EN INHOUDELIJK − Jörgen Apperloo is de bedenker van Vlogboek, het YouTubekanaal met bijna tweehonderd filmpjes over literatuur: inhoudelijke besprekingen en literatuurgeschiedenislesjes van een paar minuten. Scholieren, docenten en hoogleraren maken er gretig gebruik van. Apperloo: ‘Je kan én grappig zijn en iets inhoudelijks vertellen.’

In september gaat de jaarlijkse Kinderpostzegelactie weer van start. Ook dit jaar kunnen scholen kiezen voor Lokaal Besteden/Boeken voor de schoolbibliotheek. Bij de eerste editie hebben ruim 200 deelnemende scholen gekozen voor deze optie. Zo zijn begin dit jaar op de scholen ongeveer 10.000 nieuwe, ingewerkte boeken en voor 5.000 euro aan Boekenbonnen afgeleverd.

Op 4 juli 2019 heeft de Tweede Kamer de motie van Lodewijk Asscher (PvdA) en Corinne Ellemeet (Groen Links) aangenomen om ‘te bezien hoe het gebruik van bibliotheekvoorzieningen voor alle kinderen in Nederland kosteloos toegankelijk kan worden gemaakt’. Dat gebeurde n.a.v.

Sfeerverslag vmbo expertmeeting 12 april 2019

Tijdens een expertmeeting hebben Stichting Lezen en SLO vrijdag 12 april 2019 hun nieuwe website lezeninhetvmbo.nl gelanceerd. De website ondersteunt leraren in het vmbo bij het realiseren van goed leesonderwijs. Hard nodig en zeer welkom, oordeelden de aanwezige leraren, beleidsmakers en leesbevorderaars.

De afgelopen maanden heeft KVB Boekwerk drie onderzoeken laten uitvoeren in een grote studie rondom de impact van het boek. De drie rapporten die dat opleverde zijn op 27 maart aangeboden aan Minister van OCW Ingrid van Engelshoven.

Tsead Bruinja is de nieuwe Dichter des Vaderlands. De 44-jarige Friese Amsterdammer neemt de titel over van Ester Naomi Perquin, die de afgelopen twee jaar het ambt bekleedde. Bruinja, de zevende Dichter des Vaderlands, werd gekozen door een benoemingscommissie van kenners en dichters.

Zing mee met het kinderliedje De voorleestrom, een liedje in elf talen! Door samen te zingen groeit de emotionele band tussen ouder en kind. Omdat er in ons land veel verschillende talen gesproken worden, wordt het liedje door bekende artiesten in het Nederlands, Fries, Turks, Arabisch, Spaans, Pools, Frans, Mandarijns, Engels, Tamazights en Tigrijns gezongen.

Verslag van Lekker lezen: over het belang van leesmotivatie, wetenschappelijk congres 13 december 2018

Een uitverkochte zaal en een mooi rapportcijfer van bezoekers. Het wetenschappelijke congres op 13 december 2018 was geslaagd en leverde een schat aan inzichten op over het belang van leesmotivatie.

ANDERS KIJKEN – Kinderkunstboeken zijn aan een flinke opmars bezig. Ze helpen kinderen bewust te maken van het feit dat we de wereld allemaal met andere ogen zien.

Henk van Straten won de prijs voor het Beste Boek voor Jongeren 2018 met Wij zeggen hier niet halfbroer, volgens de jongerenjury ‘een ontzettend komisch en levendig boek over jezelf vinden, dat elke tiener zou moeten lezen’.

Verslag expertmeeting lezen en literatuur in curriculum.nu 31 oktober

Sinds 2016 heeft de landelijke campagne Nederland Leest ook een junioreditie voor kinderen van 10 - 14 jaar ( groep 7 en 8 van de basisschool en de eerste twee jaar van de middelbare school). 

VOOR ELK KIND EEN BOEK – Jozua Douglas schreef het Kinderboekenweekgeschenk 2018: De eilandenruzie. Als schrijver gelooft hij sterk dat je kinderen zelf moet laten kiezen wat ze willen lezen. ‘Een kind met een innerlijke belevingswereld vindt de weg naar literaire boeken vanzelf.’

Op 21 september gaat in Utrecht de Boekenweek voor Jongeren van start met de uitreiking van de Beste Boek voor Jongeren-prijs.

LEZEN EN LEREN
Minister Ingrid Van Engelshoven (D66) is nu bijna een jaar de baas op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Ze maakt zich zorgen over het geringe leesplezier van vijftienjarigen en heeft grote ambities op het gebied van taal- en leesonderwijs. ‘Je kunt geen goed technicus zijn zonder taal te beheersen.’

Het maartnummer van Van Twaalf tot Achttien was geheel gewijd aan lezen. Bijgaand het artikel van Erna van Koeven: Lezen in het mbo. De context van beroep en burgerschap biedt kansen.

Het maartnummer van Van Twaalf tot Achttien was geheel gewijd aan lezen. Bijgaand het intervieuw van Eva Gerrits met docent Nederlands Didy Pijpker over vakoverstijgende projecten.

Uit Engels onderzoek naar diversiteit in kinderboeken blijkt dat 1% van de kinderboeken die in 2017 in Engeland zijn uitgegeven een BAME (black, Asian, minority ethnic) hoofdpersoon bevat. Stichting Lezen vindt diversiteit in jeugdliteratuur heel belangrijk. Het was ook de rode draad op ons jaarlijkse congres Lezen Centraal.

Eind december 2017 heeft minister Van Engelshoven (OCW) de Tweede Kamer geïnformeerd over de resultaten van de Midterm Review van de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob).

Kunst van Lezen moedigt bibliotheken aan om, samen met lokale of regionale partners uit kinderopvang, jeugdgezondheidszorg en onderwijs, gebruik te maken van de vervolgsubsidie Tel mee met Taal die per 1 augustus 2018 openstaat. Er is een bedrag van 2.300.000 euro beschikbaar voor het beter bereiken van laagtaalvaardige ouders.

PODCASTS − Kinderen en jongeren lezen weinig boeken, terwijl bewezen is dat literaire verhalen het inlevingsvermogen vergroten. Kunnen audioverhalen een alternatief bieden?

Het maartnummer van Van Twaalf tot Achttien was geheel gewijd aan lezen. Bijgaand het artikel van Lucas van Deijl, Feike Dietz en Els Stronk over het hoe en waarom van onderzoekend leren

De Raad voor Cultuur heeft vandaag het sectoradvies Letteren en Bibliotheken met de titel De daad bij het woord gepubliceerd. Daarin signaleert en analyseert de Raad ontwikkelingen in de letteren– en bibliotheeksector en doet aanbevelingen om knelpunten te verlichten.

Op 26 maart heeft minister Van Engelshoven (OCW) de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van het actieprogramma Tel mee met Taal. De tussentijdse resultaten van het programma hebben, zowel voor wat betreft preventie als curatie, de verwachtingen ruimschoots overtroffen.

Stichting Lezen zoekt ter versterking van de Raad van Toezicht twee nieuwe leden met de volgende profielen:
- Iemand met ervaring en een netwerk op het gebied van (nieuwe) media
- Iemand met ervaring en een netwerk binnen het boekenvak / bibliotheek

Op maandag 20 november vindt de conferentie Doe Mee(r) met Taal plaats in Amsterdam. Deze conferentie is een initiatief van Tel mee met Taal, een actieprogramma van de ministeries van OCW, SZW en VWS.

KLASSIEK GRIEZELEN – ‘Gruwelijk eng!’
is het thema van de Kinderboekenweek 2017 die wordt gevierd met veel weerwolven en rammelende botten. Wie een echt spannende week wil, kan terecht bij stapels nieuwe  griezelboeken. Een tip: ga vooral niet voorbij aan ijzersterke klassiekers. Want een echt griezelig boek schrijven is helemaal nog niet zo makkelijk.

GESCHENK − Superjuffie Janneke Schotveld was er tien jaar geleden ineens met Villa Fien en werd eind vorig jaar ‘al’ gevraagd voor het Kinderboekenweekgeschenk. Voor jeugdauteurs de allergrootste eer. ‘Ik heb er twee weken wakker van gelegen.’

Speciaal voor Literatour 2017 schrijven drie schrijvers, Özcan Akyol, Mano Bouzamour en Elfie Tromp, korte verhalen die worden uitgebracht in 3PAK. Een team van 25 schrijvers staat klaar voor de tour, om met zoveel mogelijk jongeren in gesprek te gaan op verschillende middelbare scholen. Daarnaast worden er in september de Dioraphte Literatour-prijzen uitgereikt.

GENDERGERICHT − Presentatrice en programmamaker Iris van Lunenburg is een van de drie uitdagers van de leescampagne De Weddenschap. Vrouwelijke auteurs en vrouwelijke  hoofdpersonen vormen de rode draad in haar leesgeschiedenis.

BEELDTAAL – Haar gewaagde kleurgebruik wordt alom geprezen, maar er is meer. Ieder verhaal dicteert zijn eigen vorm, toont het werk van Annemarie van Haeringen.

VERANTWOORD LEZEN IN DE PUBERTEIT – Nederlandse tieners, in de meest cruciale fase van hun leescarrière, zijn een lastig te bereiken groep. Na de overstap naar de middelbare school verliezen veel kinderen hun leesplezier, zo blijkt uit cijfers. Hoe kunnen ze met slim gekozen boeken voorbereid worden op de klassiekers, waarvan we hopen dat ze die later gaan lezen?

BoekStart stimuleert goed voorleesklimaat, maar het kan nog beter

Kinderopvanglocaties met BoekStart zijn actiever bezig met voorlezen en leesbevordering dan locaties zonder deze aanpak. Naast deze positieve conclusie biedt het onderzoek naar de effecten van BoekStart op het voorleesklimaat ook kritische lessen, bleek tijdens de expertmeeting op vrijdag 3 februari 2017.

De opbrengst van literair lezen

Als je veel tijd en geld steekt in het bevorderen van het lezen voor je plezier, dan is de vraag gerechtvaardigd of dat wel ergens goed voor is. Onderzoekers Jette van den Eijnden en Emy Koopman gingen op jacht naar empirisch bewijs.

Frank van der Lende presenteert dagelijks zijn eigen radioshow Frank ♥op 3fm en is een van de drie uitdagers van De Weddenschap 2016. Maar Van der Lende is meer dan alleen radio-dj, hij is ook een lezer.

Verslag van de expertmeeeting Lees- en literatuuronderwijs in havo/vwo op 28 september 2016.

DE GORGELS VAN MYJER – Ze hebben kleine gespierde beentjes en lijken op een bolletje wol: de Gorgels. Cabaretier Jochem Myjer beschrijft in De Gorgels een wonderbaarlijk minivolkje uit de duinen. Hij won er de Prijs van de Kinderjury mee en krijgt regelmatig foto’s toegestuurd van zelf geknutselde Gorgels: gehaakt, gebreid, gekleid, op het strand getekend.

Vakantielezen

Marieke Baselmans werkt sinds vijfentwintig jaar als leerkracht op een basisschool, waar het haar opvalt dat kinderen na de zomervakantie vaak een terugval vertonen in hun leesvaardigheid. Afgelopen zomer organiseerde ze een pilotstudie, om te onderzoeken hoe die zomerleesdip bestreden kan worden.

De bibliotheek spint haar web

Laaggeletterdheid is een landelijk probleem dat de gemoederen binnen het leesonderwijs bezighoudt. Want goed kunnen lezen staat aan de wieg van een goede algemene ontwikkeling.

VAN FAMILIE MOET JE HET HEBBEN

Voor het Boekenweekgeschenk schreef Esther Gerritsen een psychologisch portret van een familie. ‘Ik begin hoog op een schaal van ellendigheid, stop iedereen in een kooi en kijk wat er dan gebeurt.’

LITERATUURLES, MAAR DAN ANDERS – Hoe breng je leerlingen bij dat literatuur verrijkend is? Op het Keizer Karel College in Amstelveen hebben ze het antwoord: geef vakoverstijgend literatuuronderwijs, afzonderlijk van de talen.

Reactie van Stichting Lezen op de Analyse Dialoog Onderwijs2032

VADERS INSPIREREN – Vaders moeten vaker voorlezen,luidt de boodschap van de Vaders Voor Lezen-campagne van de Leescoalitie. Vooral jongens hebben daar baat bij, blijkt uit onderzoek.

Schenk de zwakke lezer vertrouwen. Dat was de rode draad door de lezingen en workshops tijdens de studiedag ‘Over lezen gesproken’. Ruim 150 leraren en leesbevorderaars lieten zich op vrijdag 2 oktober 2015 bijpraten over en enthousiasmeren voor leesbevordering in het (v)mbo.

Verslag van de expertmeeting Literatuurdidactiek bij het vak Nederlands en het vreemdetalenonderwijs op 18 september 2015

Op donderdag 1 oktober 2015, Internationale Dag van de Ouderen, vindt de derde editie plaats van de Nationale Voorleeslunch.

Het omslagartikel van het aprilnummer van JSW - vakblad voor het basisonderwijs, speciaal onderwijs en opleiding - gaat over het stimuleren van leesmotivatie via de Bibliotheek op school.

Inspiratie – De afgelopen editie van Lezen Centraal, het jaarlijks congres van Stichting Lezen, kon woensdag 25 maart rekenen op een recordopkomst: ruim driehonderd docenten, bibliothecarissen, jeugdboekenschrijvers en andere leesbevorderaars meldden zich in muziekcentrum Tivoli/Vredenburg in Utrecht voor een dag vol inspirerende lezingen, workshops en ontmoetingen.

Op 12 september 2014 gaf Aidan Chambers op uitnodiging van Stichting Lezen in de OBA een lezing en een workshop Praten over boeken. 

Vaders doen minder aan leesopvoeding. Is dat uit vrije wil of houden moeders de poorten gesloten? En hoe maak je voorlezen aantrekkelijk voor de hipsterman met designbaard? Over deze vragen ging het tijdens de expertmeeting Vaders Voor Lezen: Van geclaimde naar gedeelde domeinen, die op vrijdag 12 december werd gehouden in het Letterenhuis in Amsterdam.

Afscheid 

Na zestien jaar stopt hij ermee: leesprofessor Dick Schram, die één dag per week voor Stichting Lezen onderwijs gaf en onderzoeken deed en begeleidde, vindt dat het tijd wordt voor een nieuwe generatie. ‘En om al die dingen die we geleerd hebben eens goed in praktijk te gaan brengen.’